De analyse laat zien dat voedselsystemen wereldwijd een centrale rol spelen in zowel gezondheidsuitdagingen als milieuproblemen, maar ook dat verandering mogelijk is.
Belangrijkste bevindingen
- Een verschuiving naar gezondere diëten kan wereldwijd tot 15 miljoen vroegtijdige sterfgevallen per jaar voorkomen.
- Voedselsystemen zijn verantwoordelijk voor ongeveer 30% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen.
- Minder dan 1% van de wereldbevolking leeft momenteel in een zogenaamd 'veilige en rechtvaardige ruimte', waar voedselzekerheid en planetaire grenzen in balans zijn.
- De rijkste 30% van de wereldbevolking veroorzaakt meer dan 70% van de voedselgerelateerde milieubelasting, terwijl wereldwijd meer dan 1 miljard mensen ondervoed blijven.

Planetaire grenzen onder druk
Voedselsystemen zijn de grootste veroorzaker van het overschrijden van vijf planetaire grenzen — klimaatverandering, verlies van biodiversiteit, landgebruik, gebruik van zoet water en nutriëntenvervuiling, en nieuwe stoffen — en vormen daarom een belangrijke hefboom voor verandering.

Opwarmingsrisico zelfs zonder fossiele brandstoffen
Het rapport waarschuwt dat zelfs bij een volledige wereldwijde uitfasering van fossiele brandstoffen, voedselsystemen de opwarming van de aarde nog steeds boven de 1,5°C-grens kunnen duwen. Dit onderstreept de noodzaak om voedselproductie en -consumptie te integreren in klimaat- en duurzaamheidsbeleid.
Johan Rockström, co-voorzitter van de Commissie en directeur van het Potsdam Institute for Climate Impact Research, legt uit:
"Wat we op ons bord leggen kan miljoenen levens redden, de uitstoot drastisch verminderen, het verlies aan biodiversiteit stoppen en bijdragen aan een eerlijker voedselsysteem."
Sociale rechtvaardigheid als voorwaarde
Volgens de Commissie zijn duurzame voedselsystemen onlosmakelijk verbonden met sociale rechtvaardigheid. Wereldwijd verdient bijna een derde van de mensen die in voedselsystemen werken minder dan een leefbaar loon.
Shakuntala Haraksingh Thilsted, co-voorzitter van de Commissie, benadrukt:
"Transformatie moet verder gaan dan het produceren van voldoende calorieën. Het moet het recht op voedsel, eerlijk werk en een gezonde leefomgeving voor iedereen garanderen."

De rol van het Planetary Health Diet
Net als in 2019 speelt het Planetary Health Diet een centrale rol. Dit dieet — rijk aan groenten, fruit, peulvruchten, noten en volle granen, met beperkte hoeveelheden dierlijke producten — verbetert de gezondheid en vermindert de ecologische impact van voedsel. Tegelijkertijd stelt de Commissie dat alleen een verandering in het dieet niet voldoende is en dat er actie nodig is in de hele voedselketen.
Walter C. Willett, co-voorzitter van de Commissie, verwoordt het als volgt:
“Het Planetary Health Diet is goed voor zowel mens als planeet, maar echte verandering vereist actie in het hele systeem.”

Grote maatschappelijke baten mogelijk
De analyse laat zien dat een fundamentele transformatie van voedselsystemen jaarlijks tot £5 biljoen aan maatschappelijke baten kan opleveren, door betere gezondheid, herstelde ecosystemen en grotere klimaatbestendigheid — vergeleken met relatief beperkte investeringen van £200 tot £500 miljard per jaar.
Acht oplossingsrichtingen voor verandering
De Commissie presenteert acht samenhangende oplossingsrichtingen die samen een praktisch kader vormen voor overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties:
- Beschermen en bevorderen van traditionele, gezonde diëten
- Creëren van toegankelijke en betaalbare voedselomgevingen die gezonde keuzes stimuleren
- Toepassen van duurzame productiemethoden die koolstof opslaan, biodiversiteit vergroten en de waterkwaliteit verbeteren
- Stoppen van ontbossing en het omzetten van intacte ecosystemen voor landbouw
- Verminderen van voedselverlies en -verspilling in de hele keten
- Verbeteren van arbeidsomstandigheden en zorgen voor een leefbaar loon in voedselsystemen
- Versterken van de participatie en vertegenwoordiging van werknemers in de voedselketen
- Beschermen en erkennen van gemarginaliseerde groepen
Samen bieden deze oplossingen een basis om te werken aan een gezond, eerlijk en toekomstbestendig voedselsysteem.

Meer weten?
Lees het volledige artikel en de achtergrondinformatie via EAT:
https://eatforum.org/update/eat-lancet-commission-warns-food-systems-breach-planetary-limits/